Dit is de tweede paragraaf van het Hoofdstuk 8 ‘De bewuste Burger’.
Voorafgaand: De ‘survival of the fittest’ is te omschrijven als de biologische aanpassing van een organisme aan veranderende natuurlijke omstandigheden, noodzakelijk om te overleven en als soort te voortbestaan. Echter, de mens met een mate van intellect is niet meer afhankelijk van natuurlijke omstandigheden. In de menselijke geschiedenis zijn er een drietal intellectuele aanpassingen te onderscheiden: de Landbouwrevolutie, het verschijnsel religie en de Verlichting. Deze subparagraaf gaat over een noodzakelijk vierde intellectueel omslagmoment.
– Een Vierde Intellectueel Omslagmoment
Om het menselijk voortbestaan zeker te stellen is een nieuwe zingeving noodzakelijk, en dit opkomende zonnetje aan de horizon hoeft slechts één enkel criterium te bevatten: alles wat wij doen, alle besluitvorming moet ten dienste staan van het voortbestaan. Het mag in ieder geval op zijn minst daarmee niet strijdig zijn, en dat alles uiteraard onder de voorwaarde van solidariteit. Dat wil zeggen dat niemand op deze wereld mag worden uitgesloten, want het sociaal darwinisme mag geen kans krijgen. Over de lengte van de termijn of periode zouden we het nog kunnen hebben, maar als het gaat om het oplossen van het klimaatprobleem moeten we toch wel denken aan enkele honderden, zo niet duizenden jaren, in ieder geval heel veel meer dan de duur van een hypotheek. Een dergelijke herbezinning van de focus op het individu naar solidariteit zou dan een Vierde Intellectueel Omslagmoment kunnen worden.
Een dergelijke herbezinning op het voortbestaan zal niet spontaan verlopen. Gelukkig wijst de geschiedenis uit dat we optimistisch mogen zijn. Het menselijke rationele brein blijkt goed in staat om na zowel een periode van voorspoed als van rampspoed tot nieuwe impulsen te komen. De Renaissance ontstond in een periode van welvaart in Noord- Italië. In Nederland vond de Verlichting plaats ten tijde van de Gouden Eeuw. In de welvaartssprong van de Industriële Revolutie ontstond ruimte voor het liberalisme en democratische stelsels. Na de Tweede Wereldoorlog lag de focus op samenwerking.
De tijd is nu meer dan rijp, want ons neoliberale systeem bevindt zich in de eindfase. Daar komt bij dat de recente Russische inval in Oekraïne ons niet alleen de wereldwijde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen doet beseffen, maar ook het gevaar van ondemocratische regimes.
Terug naar De Evolutionaire Stempel
Terug naar de Homepage