Uit INZICHT – Hoofdstuk 26
Politiek rechts en links
We weten het wel ongeveer, maar wat is nu precies politiek rechts of links? Op Twitter zie ik geen inhoudelijke argumentatie, wel gebruiksgemak, via een vage beeldvorming wordt de ander, voornamelijk politiek links, in een vijandig hokje geduwd. Handig, de eigen positie is al meteen al afgebakend, de ander moet zich maar verdedigen. En bij tegengas noem je dat dan weer ‘framen’. Als vanuit de eigen fabeltjes-fuik-bubbel niet meer naar de ander wordt geluisterd, is polarisatie een feit.
Maar zijn het eigenlijk wel tegenpolen? Toch maar even bekijken hoe het eigenlijk zit, dus terug in de geschiedenis. De naslagwerken zijn eenduidig, de oorsprong ligt bij de Franse Revolutie, in het nieuwe parlement stonden de aanhangers vòòr het behoud van de oude machtsverhoudingen ter rechterzijde, de tegenstanders stonden aan de andere kant, links dus. Vandaar. Politiek rechts staat voor conservatisme, het in stand houden van de machtsverhoudingen, zoals het was voor de Frans Revolutie. Links wil verandering. Waarvan akte.
Links wil verandering, maar van wat? Om dat te duiden, moeten we opnieuw terug in de geschiedenis, dit keer naar de Industriële Revolutie zo halverwege de 19e eeuw. Het ‘Ancient Regime’ heeft afgedaan, een voortdenderend kapitalisme leidt tot een alsmaar groter wordende ongelijkheid. De ‘kapitalisten’ zijn aardig op weg de eigen hand te overspelen. Dat wekt weerstand op.
In 1867 publiceert Karl Marx zijn boek ’Das Kapital’. Aan de ondertitel wordt meestal niet gerefereerd, jammer, want het laat zien wat links feitelijk is, namelijk een ’Kritik der politischen Ökonomie’. Met andere woorden, links is een protest op losgeslagen ‘rechtse’ vrijheden. In tegenstelling tot wat men vaak denkt, links is dus géén afzonderlijk ontwikkelde ideologie of stroming, maar een reactie.
De oorspronkelijke marxistische zienswijze met inbegrip van een hele reeks varianten, voorspelde een gewelddadige omwenteling. Dat gebeurde niet in ons werelddeel, gelukkig maar. Door af te zien van een bloedige revolutie, konden arbeidersbewegingen deelnemen aan het democratisch proces. Dat zijn nu de linkse sociaaldemocratische partijen in ons parlement. Die mogen in geen geval worden geassocieerd met het revolutionaire socialisme of zelfs communisme. Links haalt de scherpe kantjes af van het rechtse ‘laissez faire’, het voortdenderend neoliberalisme. Niks meer, niks minder.
Rechts appelleert aan hoe het ooit was, daarbij staan de autonomie en vrijheid van het individu centraal. betutteling is daarbij uit den boze, dat begrijpen we intuïtief vanuit de ingeboren ‘survival of the fittest’. Het ‘geen polonaise aan mijn lijf’ kun je in een paar woorden uitleggen, ‘de eigen broek ophouden’ snapt de meest simpele ziel. Rechts is eigenlijk best wel aantrekkelijk, het is ieder voor zich. Links is rekening houden met elkaar. Wat zou op den duur gunstiger zijn voor het voortbestaan van de mensheid?
Als je meer wilt weten, ga naar mijn boek 0.2 INZICHT
Terug naar Home / Blogs