Uit ‘INZICHT 2.0’ – Hoofdstuk 26
26. Politiek rechts en links
Wat is het wezenlijke verschil tussen politiek rechts en politiek links? In discussies kom ik nauwelijks inhoudelijke argumentatie tegen, wel heel veel gebruiksgemak. Via een vage beeldvorming wordt de ander in een vijandig hokje wordt geduwd. Dat is wel zo handig, de eigen positie is afgebakend en de ander moet zich maar verdedigen. En bij tegengas wordt het ‘framen’. Als er vanuit de eigen fabeltjes-fuik-bubbel niet meer naar de ander wordt geluisterd, is polarisatie een feit.
Hoe zit het nu echt met dat rechts en links? Waar komt de duiding vandaan? De naslagwerken zijn eensgezind over de oorsprong, die ligt bij de naweeën van de Franse Revolutie. In het nieuwe parlement stonden de aanhangers voor het behoud van de bestaande machtsverhoudingen ter rechterzijde, de tegenstanders stonden aan de andere kant, links dus. Sindsdien staat politiek rechts voor het in stand houden van wat er is, links wil verandering.
Links wil dus verandering, tornen aan de bestaande machtsverhoudingen. Om dat te duiden, moeten we opnieuw terug in de geschiedenis, dit keer naar de Industriële Revolutie zo halverwege de 19e eeuw. Een voortdenderend kapitalisme leidt tot een alsmaar groter wordende ongelijkheid. De ‘kapitalisten’ zijn aardig op weg om de eigen hand te overspelen. Dat wekt weerstand op. In 1867 publiceert Karl Marx zijn boek ’Das Kapital’. De ondertitel laat zien waar links in feite voor staat: een ’Kritik der politischen Ökonomie’. Met andere woorden, links is een protest op losgeslagen ‘rechtse’ vrijheden. Om te onthouden: in tegenstelling tot wat men vaak denkt, links is géén afzonderlijk ontwikkelde ideologie of stroming, politiek links is een reactie op politiek rechts.
De marxistische zienswijze voorspelde dat een alsmaar voortdenderende rechtse vrijheid wel in een gewelddadige omwenteling moest eindigen. Dat gebeurde niet in ons werelddeel, gelukkig maar. Door af te zien van een bloedige revolutie, konden arbeidersbewegingen deelnemen aan het democratisch proces. Dat zijn de huidige linkse sociaaldemocratische partijen in ons parlement en die mogen in geen geval worden geassocieerd met het revolutionaire socialisme of zelfs het communisme. Onwetenden refereren nogal eens aan dit schrikbeeld. Het ‘democratisch’ links haalt slechts de scherpe kantjes af van een voortdenderend kapitalisme. En plakt de pleisters. Zonder links was er waarschijnlijk nooit een AOW of huurbescherming gekomen.
Het huidige politieke rechts appelleert aan het klassiek liberalisme, aan de individuele verantwoordelijkheid. Autonomie en vrijheid van het individu staan centraal, elke betutteling is uit den boze. Daar is uiteraard niets mis mee, het verlangen naar vrijheid werd evolutionair aan de mens meegegeven en om die reden is een rechtse politiek gevoelsmatig ook aantrekkelijk.
Echter, in het huidige neoliberalisme gaat ‘onze’ vrijheid in toenemende mate over in ‘mijn’ vrijheid. Dat betekent automatisch een inperking van de vrijheden van de ander. Het ‘minder minder’ Marokkanen is daar een voorbeeld van. Het neoliberale individualisme brengt ons niet verder. Solidariteit en samenwerking zijn doeltreffende antwoorden op de ongestructureerde evolutie.
Op Twitter/X staan enkele algemene maar zeer treffende uitspraken:
‘Rechts is gericht op eigen belang, links is gericht op het algemeen belang.’
‘Rechts is de gedachte dat wij het goed hebben, links is weten dat er miljoenen mensen sterven door honger en armoede.’
‘Rechts is gericht op nu, links is gericht op dan.’
Vooral die laatste uitspraak intrigeert, wat zou op den duur gunstiger zijn voor het voortbestaan van de mensheid? Politiek links of -rechts?
=
Terug naar INZICHT 2.0
Terug naar Home / Blogs