Uit ‘INZICHT 2.0’ Hoofdstuk 15.
15. De sluier van onwetendheid
John Rawls wordt beschouwd als een invloedrijk politiek filosoof. In zijn boek ‘A Theory of Justice’ (1971) stelt Rawls dat ieder mens vanuit zijn eigen positie altijd een voor hemzelf zo gunstig mogelijke keuze maakt. Met dat in het achterhoofd komt Rawls ten aanzien van politieke besluitvorming met een aanbeveling. Als persoonlijke voorkeuren van beleidsmakers zijn uitgeschakeld, kunnen de voor- en nadelen in een samenleving beter worden verdeeld. Zijn oplossing is een gedachtenexperiment, een denkmodel, beleidsmakers zouden een keuze moeten maken vanachter een ‘veil of ignorance’, een sluier van onwetendheid. Dat wil zeggen dat een eigen belang tijdelijk wordt uitgeschakeld door zich te verplaatsen in de positie van anderen. De beleidsmaker ‘is’ dan even die ander: een man, vrouw, rijk, arm, blank, zwart, jong, oud, gehandicapt, zwerver, allochtoon, vluchteling, homofiel, laag opgeleid, et cetera.
Waar Rawls aan refereert is in feite direct overgenomen uit de Bijbel: ‘doe een ander niet aan, wat je niet wilt dat jou wordt aangedaan’. Ook dat impliceert ook een verplaatsing in de ander. Velen onder ons zijn ermee opgegroeid.
Een soortgelijke uitleg geeft ook de Duitse filosoof Immanuel Kant in diens categorische imperatief. Imperatief betekent dwingend, gebiedend en is een verwijzing naar een algemeen moraal. Handel op een dusdanige manier dat het een algemene wet zou kunnen zijn. Een voorbeeld: iemand leent geld en beloof dit terug te betalen, maar weet dat hij het nooit zal doen. Als iedereen een dergelijke handelwijze heeft, beloven maar niet doen, is samenleven niet meer mogelijk, niemand kan dan nog worden vertrouwd. Het heeft te maken met empathie, het zich verplaatsen in de ander.
John Rawls begreep dat en paste deze universele gedragsregel toe op beleidsmakers. En het werkt, Amerikaans onderzoek wijst het uit. Van beleid dat tot stand is gekomen vanachter een Sluier van Onwetendheid, is de uitkomst ‘maxi-mini’, het beste van de slechtst mogelijke uitkomst.
=
Terug naar INZICHT 2.0
Terug naar Home / Blogs