Van oudsher hebben we de neiging om leiders te volgen. Het zit in de mens, het is onderdeel van ons overlevingsinstinct. Dat is niet zo vreemd, wij zijn vluchtdieren en we volgen automatisch degene die ons waarschuwt.
Naarmate samenlevingen groter en vooral welvarender werden, veranderde het gevaar. En dus ook het leiderschap. Er ontstaan clans, koningshuizen, elites, despoten en vaker is zelfverrijking in het spel.
Democratie is een sociaal-intellectueel omslagmoment
De introductie van democratie eind 17e eeuw betekende niet langer bukken, schuilen, vluchten, lijden of afzien. In een democratie regeert het volk, de meerderheid beslist. Er zijn voorwaarden om de kwaliteit te waarborgen, de Trias Politica, de persvrijheid, vrijheid van meningsuiting, dat soort zaken. Het maakt democratie uniek en bijzonder.
Het ‘blind’ volgen van leiders krijgen wij mensen automatisch mee, echter democratie is een menselijke bestuursconstructie en dat moeten we mee leren omgaan, telkens opnieuw. Dit via samenwerking gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen, betekende een totaal nieuwe manier van denken en doen, het was een sociaal-intellectueel omslagmoment.
Waarom is democratie belangrijk? Drie redenen.
Ten eerste: Solidariteit en samenwerking (democratie!) zijn doeltreffende menselijke antwoorden op de ongestuurde evolutie.
Ten tweede: Hoe meer mensen zijn betrokken bij besluitvorming, des te groter is de kans op zowel rechtvaardigheid als ook materiële welvaart voor allen.
Ten derde: Democratie is een garantie voor vrede. Moeders sturen hun zonen niet naar het front. Hooguit ingeval van zelfverdediging.
Terugval op instincten
De recente opkomst van radicaal- en extreemrechts is aanleiding voor een waarschuwing aan de kiezer. Deze waarschuwing geldt overigens voor alle vormen van extremisme, ook radicaallinks, laat daar geen misverstand over bestaan.
Dergelijke bewegingen zijn niet gebaseerd op samenwerking en solidariteit, maar gaan uit van de primitieve overlevingsinstincten. In de ‘survival of the fittest’ is geen plek voor democratie. Ze zijn daarom een groot gevaar. Want indien democratie eenmaal is afgeschaft, is er geen weg meer terug, er kan niet meer over worden gestemd.
Soms gaat het ongemerkt. Opdat we het niet vergeten: zodra aan de macht, was het eerste wat de PVV-regering Schoof ondersteund door de VVD en BBB deed, was proberen via een noodverordening het gekozen parlement buitenspel te zetten.
Uitgelicht
Bovenstaande is een uitwerking van mijn boek ‘Waarom en Hoe MENSEN Denken en Doen’.
Ondertitel: Populisme is instinct, zuurlinks is nadenken.
Overlevingsinstincten krijgen we van nature mee, daarentegen taal, logica, rationeel nadenken en dus ook democratie moeten alsnog worden bijgebracht. Hoe staan we ervoor? Want als dat proces niet goed verloopt, wordt gemakkelijk teruggevallen op (een zestal) overlevingsinstincten.
Een opsomming staat in H7.
Indien nog niet gedaan, in de LowerFooter kun je inschrijven op blogberichten.
Terug naar Home
