Hoofdstuk 7. De vier vragen van Immanuel Kant
In het Filosofie Magazine is als vaste rubriek opgenomen de ‘Vier vragen’ van de filosoof Immanuel Kant. Per uitgave is er een gastauteur. Ik kan de verleiding niet weerstaan, dit zijn mijn antwoorden.
1. Wat kan ik weten?
Evolutionaire processen hebben weliswaar een doel, leven en overleven, maar er is geen plan, er is geen blauwdruk. Ook wij mensen zijn bij toeval ontstaan, ooit aangeduid als een schitterend ongeluk.
Door de mutatie van het geheugen kan de mens reflecteren, evalueren en anticiperen. Dat betaalde zich snel uit, onafhankelijk van natuurlijke omstandigheden kon de mens zich over de aardbol verspreiden.
Echter, het met velen ‘samenleven’ werd van nature niet meegegeven, het moet telkens opnieuw worden geleerd. De geschiedenis wijst het uit, het is steeds twee stappen vooruit en een stap achteruit.
Door consumentisme en individualisme lopen we tegen grenzen aan.
2. Wat moet ik doen?
Om als mensheid te overleven, moet het ongebreideld consumeren stoppen en dient de focus te worden gericht op het gezamenlijk overleven.
Dat is niet gemakkelijk, het betekent een andere visie op het menszijn, niet gericht op meer en beter maar op een gezamenlijk voortbestaan. Een dergelijke heroriëntatie begint met inzicht. Mijn bijdrage was het schrijven van ‘De Evolutionaire Stempel’.
3. Wat mag ik hopen?
De geschiedenis wijst uit dat samenwerking en solidariteit doeltreffende menselijke antwoorden zijn op de ongestuurde evolutie; ik ben daarom niet persé pessimistisch.
Voorwaarde is dat het menselijk rationele denkvermogen zich niet meer focust op de neoliberale individuele ‘survival of the fittest’, maar zich richt op het menselijke ‘survival of all’.
4. Wat is de mens?
Hoe staan we ervoor? Wat is vandaag ons aller uitgangspositie? Je kunt zeggen dat de kwaliteit van samenlevingen is af te meten aan de mate waarin primitief gedrag is gekanaliseerd. De mens is ontsnapt aan ongestructureerde evolutionaire processen en werd met de mutatie van een geheugen veroordeeld om over zijn eigen lot te beslissen. Een hele verantwoordelijkheid, hoog tijd om te handelen.
Terug naar ‘INZICHT’
Terug naar Home