Einde van het neoliberalisme

Zelfreflectie

We bevinden ons vanaf de negentiger jaren van de vorige eeuw in het tijdperk van het neoliberalisme, de zogeheten ‘nieuwe vrijheid’. Het is de ultieme vorm van het kapitalisme, de erfenis van Ronald Reagan en Margaret Thatcher. Centraal staat het streven naar maximale winst in een economie van ‘meer naar nog meer’ en hartstochtelijk ondersteund door de politiek van het ‘Laissez Faire’: niet ingrijpen, maar laten gaan.
In gewone taal: alles kan, totdat het niet meer kan. En dat is precies wat we de afgelopen 30 jaar hebben gezien, een beleid van verregaande privatisering met ruim baan voorheen bedrijfsleven.   

De schijn van ‘vrijheid’

Een aantrekkelijk facet in het neoliberalisme is het begrip ‘vrijheid’. Het spreekt instinctief aan, wie wil dat niet? Echter, de neoliberale vrijheid is eenzijdig gericht op materialisme en vindt plaats in een ongelijk speelveld. Bovenliggende partijen, de bedrijven, de rijkeren onder ons en profiteren onevenredig,
In Nederland kennen we zelfs twee politieke partijen die nadrukkelijk het woord ‘vrijheid’ in hun naam voeren. Echter, in het neoliberalisme leidt de vrijheid van de één automatisch naar een onvrijheid van de ander.  

Het moest wel fout gaan

In de aanvang ging het goed, heel goed zelfs. Er was een brede stijging van welvaart, de bomen groeiden tot in de hemel. Maar inmiddels wordt het steeds duidelijker dat het neoliberalisme zelfdestructief is. Want tot hoever kun je alsmaar blijven doorgaan? Hoe rijk moeten de rijken nog worden? De aarde en de aardse bronnen zijn beperkt en eindig. 

Keerpunt

In 2007 barstte de bom met de bankencrisis en de Griekse schuldencrisis. Het markeert het begin van het einde. Vanaf toen werd het repareren en pleisters plakken:
– bedrijven en vooral banken ‘too big to fail’ moeten met belastinggeld overeind worden gehouden.
– meer mensen worden afhankelijk van subsidies en toeslagen
– privatisering van de woningbouw maakt wonen onbetaalbaar
– de marktwerking in de zorg leidt tot stroef functionerende systemen
– toenemende en ongewenste (arbeids)migratie
– de vrije wereldhandel staat onder druk (denk aan Trump)
– merkbare gevolgen van de klimaatverandering, PFAS, CO2, droogte, overstromingen

De erfenis

We zitten nu opgescheept met een generatie die is gevormd door het ‘neoliberaal denken’ met als kenmerken hebzucht, gebrek aan empathie en een permanente ontevredenheid.
Het neoliberalisme loopt op zijn laatste benen en het is onverstandig de pleisters te laten plakken door degenen die de problemen hebben veroorzaakt. 

Toekomst

Trappen we in de fuik van het populisme en zeggen we gedag tegen de democratie? Of durven we écht te kiezen voor een toekomstbestendige samenleving met aandacht voor het milieu, een betere verdeling en streven naar een circulaire economie?
=

Terug naar Home